Türkiye’nin Güneydoğu Akdeniz Kıyılarında Yüzer Makro - Mega Deniz Çöplerinin Miktarları, Dağılımları, Kompozisyonları ile Yabancı-Yayılımcı Türlerin Taşınmasına Olan Etkilerinin Araştırılması

Proje Yürütücüsü: Prof. Dr. Cem ÇEVİK

Projenin Yürütüleceği Kurum/Kuruluş: Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi

Proje Özeti: Yüzer deniz çöplerinin miktar ve özelliklerinin belirlenmesi, karasal ve deniz kaynaklarından atıkların nasıl taşındığının ölçümlenmesi ve bu doğrultuda geliştirilecek politikaları yönlendirmesi açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu nedenle, yüzer deniz çöplerinin araştırılması, deniz ortamının çevresel durumunun belirlenmesinde en uygun yöntem olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda Türkiye’nin Güneydoğu Akdeniz sahillerinde yüzer halde bulunan makro ve mega deniz çöplerinin miktarı, dağılımı, türleri incelenecektir. Ek olarak, yüzer makro ve mega çöplerin Türkiye denizlerine merkezi Akdeniz akıntısı yoluyla Suriye deniz sınırından (FA10, FA11, FA12) girdiği bölgeden alınacak makro ve mega çöpler üzerinde bulunanan yapışıcı/tutunucu makrofouling türler araştırılacak ve bu çöplerin yabancı istilacı türlerin taşınmasında bir vektör olup olmadıkları incelenecektir. Literatürde, canlıların yüzer plastiklerle taşınmasına ilişkin veri olmasına rağmen, istilacı türlere özel çalışmaların sayısı sınırlıdır. Bunun yanında üzerlerinde makrofouling canlı bulunan çöplerin olası kaynakları, hangi çöp gruplarının (plastik, işlenmiş odun gövdesi, şamandıra vs. gibi) Akdeniz’e özgü hangi yabancı-yayılımcı türler tarafından daha fazla tercih edildiği tespit edilecektir. Çukurova Üniversitesi Su ürünleri Fakültesi tarafından yürütülecek bu çalışmada, fakülteye ait GÖZLEM-1 adlı tekne kullanılacaktır. Örneklemeler yaz ve kış periyodunda olmak üzere iki yıl (dört örnekleme çalışması), proje suresi de 32 ay olarak planlanmıştır. Yüzer makro ve mega deniz çöplerinin dağılımı dalgasız ve rüzgarsız dönemlerde tekne üzerinden sabit-transektli gözlem metodu kullanılarak gerçekleştirilecektir. Bu gözlem çalışmasına ek olarak, deniz çöpleri üzerlerindeki/içlerindeki yabancı-istilacı türleri tespit etmek amacıyla, pelajik troll benzeri bir ağ ile fiziksel örnekler alınacaktır. Toplanan çöpler üzerlerindeki canlılar ayıklanarak genetik ve mikroskobik çalışmalar için etil alkolde muhafaza edilecektir. Türlerin steromikroskop altında yapılacak tayinleri Ç.Ü. Su Ürünleri Fakültesi laboratuvarında yapılacaktır. Mikroskop yardımıyla yapılan tür tayinlerini desteklemek için yapılacak genetik çalışmalar ise Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Zootekni bölümü genetik labratuarında yapılacaktır. Makrofouling türlerinin farklı plastik polimer tiplerini tercih edip etmediğini belirlemek için ATR FTIR cihazı ile incelenen plastiklerin polimer tipleri belirlenecektir. Sunulan bu çalışma yüzer deniz çöplerinin Doğu Akdeniz’de yabancı ve istilacı türlerin bir vektörü olup olmadığını araştıran ilk çalışma olacaktır.